As assistant national news editor at The Guardian, science journalist James Randerson was the driving force behind the campaign the newspaper started two years ago. In his presentation, Randerson will talk about the goals and dilemmas in this form of campaign journalism.
Dutch
'Join The Guardian's campaign and help spread a message of hope that the world can stop climate change.' Een opmerkelijke oproep op de website van The Guardian. Journalisten zijn geen campagnevoerders, toch?
Wetenschapsjournalist James Randerson was tot voor een paar maanden assistant national news editor bij The Guardian en in die rol de drijvende kracht achter de campagne die de krant twee jaar geleden begon. In zijn presentatie gaat Randerson in op de doelen en dilemma’s bij deze vorm van campagnejournalistiek.
Moderator: Evert de Vos
Enzo van Steenbergen maakte voor NRC een dossier over euthanasie. Dat deed hij niet alleen, maar met hulp vanuit het lezerspubliek. Een gepolariseerd onderwerp als euthanasie heeft meer genuanceerde stemmen nodig, vond Van Steenbergen. De verhalen van gewone mensen op straat.
Hoe dat hem verging, zal hij vertellen tijdens de sessie die hij houdt naar aanleiding van zijn Loep-nominatie. Want hoe begin je met crowdsourcing, en waar moet je op letten?
Hij gaat ook in op een prikkelende stelling: crowdsourcing is géén onderzoeksjournalistiek. Als u daar een mening over heeft, bent u welkom de discussie aan te gaan.
De jonge dertiger Maxie Eckert zat nog niet erg lang geleden in de Antwerpse journalistieke lesbanken, de banken waar jullie nu zitten. Ze weet dus perfect wat jullie nu doormaken en wat je te wachten staat. Als ‘junior’ kan ze beter dan wie ook voor studenten een bron van informatie én van inspiratie zijn.
Hoe vind je ideeën, welke bronnen liggen er open en verborgen op je te wachten, welke technieken heb je nodig om die te ontsluiten? Dit wordt zeker geen ver-van-m’n-bed verhaal voor jullie, want Maxie Eckert illustreert met voorbeelden uit eigen ervaring. Er is aan het eind tijd voor vragen.
Inleider: Trees Verleyen
Hoe serveer je onderzoeksjournalistiek digitaal uit? Gewoon online zetten telt niet, dat doen we allemaal. Bij de beoordeling van inzendingen voor de Digitale Loep kijkt de jury daarom extra scherp naar de verrijking en toepassing van cross- en multimedialiteit.
Dit jaar leverde dat nominaties op voor Maurits Martijn en Cees Wiebes (Operatie Leunstoel: hoe een klein Nederlands bedrijf de CIA hielp om de Russen af te luisteren) en Adriana Homolova, Frank Mulder en Eva Schram voor Grote David tegen kleine Goliath en het bijbehorende online dossier.
Met Maurits Martijn, Frank Mulder en Adriana Homolova praten we hier verder over. Mogelijk schuift Eva Schram vanuit de VS via Skype aan. Samen beantwoorden ze alle vragen over het brengen van digitaal onderzoek. Dat is namelijk nog geen koud kunstje, zeker niet als je bijvoorbeeld moet werken met documentatie uit een ver verleden.
Hun publicaties over internationaal overheidsaanklager ISDS en een Nederlands bedrijf dat de Russen heeft helpen afluisteren delen nog een ander thema: bronnen die weinig zin hebben om praten. Hoe interview je mensen die niet geïnterviewd willen worden? Daarover gaan we in gesprek in het tweede deel vandeze sessie.
Lees hier meer over de productie Operatie Leunstoel en hier over Grote David tegen Kleine Goliath
Naturally, we pay extensive attention to the biggest investigative journalistic case of the year: the Panama Papers, followed in the autumn Bahama Leaks. We look back with the members of the Dutch and Flemish investigative teams. What are the lessons? Mar Cabra joins us for a look at what’s ahead.
Dutch
Verslaggevers Tom Kreling en Ellen de Visser en datajournalist Remy Koens analyseerden de betalingen aan ruim 13.000 medisch specialisten. Wie krijgt geld van de farmaceutische industrie? Hoeveel? En waarom? De Volkskrant legde het krachtenspel bloot.
Volgens artsenorganisatie KNMG verdient slechts een paar procent van alle artsen bij, maar uit het onderzoek bleek dat dit gemiddelde verhult dat de betalingen zich ophopen in een aantal beroepsgroepen.
Hoe ging dat onderzoek in zijn werk? Wat waren de obstakels, en wat heeft het opgeleverd? Verslaggever Tom Kreling en datajournalist Remy Koens leggen het uit.
Moderator: Harm van den Berg
In België werd de onafhankelijke nieuwssite Apache gedagvaard door Joeri Dillen en bouwpromotor Land Invest Group vanwege een artikelenreeks die tussen 2013 en 2015 op de site verscheen. Dillen en LIG eisen een schadevergoeding van respectievelijk 100.000 en 250.000 euro van de Apache-journalisten Tom Cochez en Georges Timmermans. En in Nederland verzetten telecombedrijf Pretium en zijn eigenaar Hans Nyks zich in kort geding tegen lopende publicaties van Peter Olsthoorn via Reporters Online op Blendle.
Het ‘juridisch uitroken’ van kritische journalisten is een tactiek die bedrijven de laatste tijd vaker lijken toe te passen. Vooral voor freelance journalisten en kleinere zelfstandige media kunnen juridische procedures een daadwerkelijke bedreiging vormen, door de hoge kosten die dergelijke procedures met zich meebrengen. In deze sessie gaan we in op beide casussen, staat de vraag centraal hoe je je tegen juridische druk kunt weren en kijken we vooruit: hoe moet de journalistiek hierop reageren?
Moderator: Daan Marselis
The Caravan's Journal is a collective of independent foreign journalists from The Netherlands, Germany and Belgium. Because they connect their trips to foreign countries to educational programs, they can afford the foreign reporting and the investigations that belong to this type of reporting.
The collective has travelled this way to Myanmar and Greece and is at the moment in Ukraine. They give a presentation about chasing your dreams in a impoverished field or journalism. In other words: a lesson in realistic idealism.
In this session we will make a Skype connection with foreign reporters Kasper Goethals and Johannes De Bruycker, who then will be reporting in Ukraine for The Caravan's Journal.
DutchEen onderzoeksjournalist alleen is maar alleen. Samenwerken in een groep heeft veel voordelen. Meer ogen, meer oren, meer tijd om interviews af te nemen. Maar hoe zorg je dat iedereen hetzelfde doel voor ogen houdt?
Femke Awater, Pamela Kalkman, Tim Staal en Emy Koopman zijn dit jaar genomineerd voor de aanmoedigingsprijs van de Loep 2016 met hun publicatie als onderzoeksplatform Investico (Het toezicht-sprookje).
In hun sessie gaan ze in op de perikelen rondom het journalistiek samenwerken. Wat ging goed, wat kon beter?
Lees hier meer over deze productie.
Moderator: Rineke van Houten
Embedded in #VVOJ16 is a special track for journalism students from KU Leuven. The two lectures in this track can also be attended by other conference visitors. Please note that the lectures have a duration of 1,5 hours, and therefore are not in sync with the rest of the program.
Mark Lee Hunter has coached a lot of starting and experienced journalists through Story Based Inquiry. His method helps you to break down and organize bulky research projects in an efficient and systematic manner. In this session, Hunter teaches you how to get from a detailed plan to a strong and easy to read journalistic story.
It all starts with a well thought through hypothesis on a problem that caught your attention. It doesn't have to be a big, international story like the Panama Papers, local stories are worth investigating as well.
Want to know more? Go check storybasedinquiry.com.
Lees hier meer over deze productie.
We boeken wereldwijd immense vooruitgang. Maar onderzoeksjournalisten vertellen het niet. Volgens journalist en filosoof Ralf Bodelier is het tijd voor een nieuw paradigma. Maak kennis met de man achter The World’s Best News.
Nederlanders en Vlamingen weten niet dat de extreme armoede in de wereld is gedaald van 44 procent in 1980 tot minder dan tien procent vandaag. Ze weten ook niet dat het aantal klimaatslachtoffers de afgelopen eeuw daalde van 240 per miljoen mensen tot vijf per miljoen. En ze weten al helemaal niet dat het jaarlijkse aantal slachtoffers van oorlog en terrorisme sinds de jaren vijftig is gezakt van één op de 113 naar één op de 43.000.
De gemiddelde wereldburger was nooit eerder zo slim, zo rijk, zo gezond, en zo veilig als vandaag. Maar er is niemand die het beseft omdat wij, journalisten, het niemand vertellen. Meer nog dan generieke journalisten, berichten onderzoeksjournalisten vooral over de uitzonderingen op de regel. Over misstanden, conflicten, rampen en ellende. Want zo leerden we het immers op de school voor journalistiek: ‘Goed nieuws is geen nieuws.’ En: ‘If it bleeds, it leads.’
Daarmee laten onderzoeksjournalisten een enorm terrein braakliggen. En dat niet alleen: ze dragen, onbedoeld, ook bij aan het onjuiste en naargeestige beeld dat burgers hebben van de toestand in de wereld. ‘Dat maakt deze vorm van journalistiek tot een directe bedreiging voor onze democratie’, zegt Ralf Bodelier, die het inintitatief nam voor de website The World’s Best News. ‘Juist de beste journalisten verschaffen mensen een verkeerd beeld over zaken als armoede, klimaat of terrorisme. Daarmee bevorderen ze niet alleen angst en machteloosheid, ze drijven mensen ook in de armen van populisten.’
Volgens Bodelier is het tijd voor een nieuw paradigma. Voor ‘verantwoordelijke journalistiek’. Dat is journalistiek die rekening houdt met de politieke en sociale gevolgen ervan. Dat is onderzoeksjournalistiek die, met hulp van grote dataverzamelingen, brede en langlopende trends in beeld brengt.
Moderator: Tricia Bots
Wie in aanraking komt met de overheid, raakt verstrikt in een web van ingewikkelde ICT-systemen, warrige regels en weinig toezicht. Ook de ambtenaren achter het systeem hebben er soms moeite mee.
Het is de ideale omgeving voor een politiemol om inlichtingen door te spelen, zoals Marcel Haenen in zijn onderzoeksdossier naar de Mol bij de Nationale Recherche, in NRC beschreef. Of voor gemeenten om hun ambtenaren al te losjes met het beveiligingssysteem van persoonsgegevens te laten omgaan. Hoe dat fout kan gaan, laten Hansje van de Beek en Astrid Cornelisse horen bij Argos Radio onder de titel Lek Suwinet.
Deze twee publicaties zijn genomineerd voor de Loep 2016. Tijdens de conferentie zullen zij samen een sessie geven rond de vraag: hoe dring je door tot een overheid die zichzelf heeft ingemetseld achter een muur van voorlichters?
Lees hier meer over de productie Mol bij de Nationale Recherche, en hier meer over de productie Lek Suwinet.
De tweede dag van de conferentie beginnen we rustig aan. Dat is namelijk wel zo prettig voor wie vrijdagavond in het Leuvense nachtleven is gedoken. Dit jaar dus geen training bronnenverificatie om 09:00 uur, maar ontspannen op gang komen met een inloopbrunch en een talkshow.
Vergeet het ontbijt in je hotel en wandel meteen na de ochtenddouche naar de campus Sociale Wetenschappen. Daar staat vanaf 09:30 uur een brunch klaar, er is een informatiemarkt en Nico Haasbroek verzorgt er van 09:45 tot 11:15 uur een doorlopende en afwisselende talkshow.
Ook is er tijdens deze inloopbrunch een spreekuur van Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Tijdens dit inloopspreekuur kan Mariëtte Wolf, directeur van het fonds, al je vragen beantwoorden.
Voor VVOJ-leden is Haasbroek een bekend gezicht, als host van VVOJ-cafés en van de Mediacafés in samenwerking met De Buren, in Gent en Amsterdam. Bij de koffie, thee, croissantjes et cetera neemt Haasbroek deze ochtend met een breed palet van conferentiegangers allerlei (onderzoeks)journalistieke zaken door.
Je kan als bezoeker een vraag stellen die beantwoord moet worden om van deze ochtend een succes te maken. Ides Debruyne is ook aanwezig als cohost. Coen van de Ven en Nico praten over actuele voorbeelden van storytelling. Nico is actief als De Middellandman in Rotterdam, zie nicohaasbroek.nl. Ook gaan we ideeën verzamelen om het beste onderzoeksjournalistieke benadering voor de komende verkiezingen te vinden. Het wordt interessant en er kan gelachen worden.
De actualiteit van de week, napraten met Loepwinnaars, aandacht voor mooie projecten die nét niet meer in het conferentieprogramma pasten en nog veel meer. Wil je zelf een onderwerp aankaarten? Meld het aan Nico via deze e-maillink.
Live
Vind je 09:30 uur op de conferentie alsnog te vroeg om uit je hotelbed te rollen? Of kun je niet naar Leuven komen? Volg dan de livestream. Meer informatie hierover volgt in de directe aanloop tot en tijdens de conferentie.
De Correspondent, a Dutch platform, started a big international investigative research project that looks into the European security industry at the beginning of this year. By now, twenty journalists from ten different European countries have joined this project.
In this interactive session, Maaike Goslinga from De Correspondent tells how she got this project running and what other journalists can learn from her experiences. How do you put up an international investigation if there is no whistleblower or leak? What are the benefits, what are the pitfalls?
She will be joined by her project partner Lorenzo Bagnoli, investigative journalist at the Investigative Reporting Project Italy (IRPI), an organisation dedicated to investigative journalism. "IRPI was born due to the fortunate meeting of its founders at the seventh Global Investigative Journalism Conference (GIJC), taking place in October 2011 in Kyiv.
Dutch
Bij de val van Srebrenica, op 11 juli 1995, kwamen duizenden moslimmannen en –jongens om het leven. Twee decennia later zijn er nog steeds vragen: waar ging Dutchbat de mist in en bij wie ligt de verantwoordelijkheid? De ontbrekende puzzelstukjes worden langzaam toegevoegd aan het verhaal. Twee Loepnominaties leveren hier een bijdrage aan: Wie gaf het bevel? van Robert Dulmers en Casper Thomas in De Groene Amsterdammer en de documentaire Waarom Srebrenica moest vallen van Huub Jaspers en Bart Nijpels voor Argos TV.
In deze sessie gaan we in gesprek met de makers. Hoe krijg je het als onderzoeksjournalist voor elkaar zoveel witte plekken in een verhaal van eind vorige eeuw in te kleuren?
Lees hier meer over de productie Wie gaf het bevel? en hier over de productie Waarom Srebrenica moest vallen.
Greenpeace started its own investigative research desk: the Energydesk. Greenpeace Belgium would like to cooperate with investigative journalists and is therefore seeking contact at this conference.
Lawrence Carter from Greenpeace UK comes over from London, and Evy Op ’t Eynde also joins this session. She is research coordinator at Greenpeace Belgium. Two countries, two point of views.
How is this useful for investigative journalism? What does the research from the Energydesk contribute? Is it worthwhile to cooperate with Greenpeace Belgium? An interactive session to get to know each other and investigate what is possible and what isn’t.
Moderator: Vincent Weggemans
Dutch
Viktor Waldenström en zijn collega’s bij de Chalmers’ School of Entrepreneurship and Business Design ontwikkelen een SD-kaart die video, audio en foto’s live, real time, encrypt.
Marcel Oomens gaat in op de tools die Free Press Unlimited laatst heeft ontwikkeld tegen surveillance en tegen censureren. Hij legt daarbij de focus op de NetAidKit, een USB router die je helpt om je privacy te beschermen.
Daarnaast geven de sprekers je ook een how-to training over het encrypten van je e-mail en andere tips om veilig te werken. Kijk, oefen en leer!
Moderator: Miro Lucassen
Hoe fraudegevoelig zijn de Amerikaanse verkiezingen? ProPublica tackelt deze vraag met een 700 man sterke pop-up newsroom. ProPublica-reporter Jessica Huseman doet verslag op de VVOJ Conferentie in Leuven, op 18 en 19 november.
Worden de Amerikaanse verkiezingen vervalst zoals de Trump-campagne beweert? Kiezen dode Democraten mee? Zijn de media op de hand van Clinton? Sinds de laatste presidentsverkiezingen zijn de regels in veel staten van de VS aangepast. Hoe pakt dat uit? Hoe fraudegevoelig is het kiesstelsel? Is er sprake van manipulatie? Door wie?
Electionland onderzoekt en doet verslag – op nationaal, regionaal en lokaal niveau en in real time. De VVOJ haalt Jessica Huseman naar Leuven, om verslag te doen van een van de grootste projecten van onderzoek journalistiek en verkiezingsmonitoring ooit. Heet van de naald.
Electionland brengt meer dan 700 journalisten en studenten journalistiek in stelling om de verkiezingen te controleren. Samen vormen zij een pop-up nieuwsredactie. Zij onderzoeken sociale media, Google Trends data, SMS en WhatsApp en rapportages van on-partijdige verkiezings-monitoring organisaties als Election Protection. Zij doen verslag en leveren verhalen en verhaallijnen aan aan honderden lokale reporters.
Hoe gaat dat in zijn werk? Hoe organiseer je 700 journalisten in een pop-up nieuwsredactie? Hoe organiseer je de informatie stroom? Hoe organiseer je de contacten met journalisten ter plekke? Dat en andere vragen komen aan bod in een gesprek met Jessica Huseman.
Electionland is een coalitie van ProPublica, the Google News Lab, WNYC News, Univision, the First Draft Coalition, and the CUNY Graduate School of Journalism.
Moderator: Steven Assies
A sustainable business model for investigative journalism is the holy grail so many people are looking for. Mark Lee Hunter discovered a way to make money – outside the established media.
Together with colleagues from the business school Insead, Hunter investigated recent successes by stakeholder media: journalism by action groups and independent journalists for people with one jointly ideal. What can the ‘old’ media learn from this? And how can independent journalists dip into this market?
Mark Lee Hunter is co-founder of The Stakeholder Media Project and co-auteur from Power Is Everywhere: How stakeholder-driven media are capturing a future in the news industry, and how they can build your future. This book will be published this winter and will be available as a free download. Hunter already talks about his experiences in this session.
Dutch
How do you tackle such an investigation? In this session, everything will be discussed: getting documents and sifting them, how to use your network of sources, and how to cooperate with colleagues from other countries.
Dutch
Verder lezen/kijken:
IN SAMENWERKING MET STICHTING LEGEBEKE LEGAAT
Als onderzoeksjournalist geef je het bedrijf, de persoon of organisatie die je onder de loep neemt een eerlijke kans op een weerwoord. Het is daarom van belang om de ‘tegenpartij’ tijdig en transparant te benaderen en inzage te geven in al je bevindingen.
Maar wat als die tegenpartij de publicatie probeert te verhinderen en alles uit de kast haalt om je verhaal kapot te maken? Is een vroegtijdige benadering dan wel verstandig? Op welk moment en op welke wijze moet je je kaarten op tafel leggen? Kun je wel volledig transparant zijn? Hoe bedenk je een tegen-strategie? En hoe reageer je op argumenten dat je publicatie grote schade aan zal richten of zelfs terroristen helpt en de staatsveiligheid in gevaar brengt?
Talkshow onder leiding van televisiejournalist Tom Kleijn (Nieuwsuur, Nederland), met:
* Lars Bove, redacteur van De Tijd (België) en auteur van het boek ‘De Geheimen van de Staatsveiligheid’, werd door de Belgische inlichtingendienst onder druk gezet om bepaalde informatie niet te publiceren.
* Ton van der Ham, televisiemaker bij Zembla (Nederland), kreeg onlangs een verzoek van de politie om openheid te geven over zijn vertrouwelijke bronnen voor een verhaal over misstanden binnen het Universitair Medisch Centrum Utrecht.
* Esther Rosenberg, chef van de onderzoeksredactie van NRC Handelsblad (Nederland) en medeauteur van het boek ‘Giftig krediet, de onvermijdelijke ondergang van SNS Reaal’, kreeg te maken met intimiderende tegenwerpingen van de bank.
* Maxie Eckert, verslaggever van De Standaard (België), publiceerde verhalen over de manier waarop Westerse farmaceutische bedrijven medicijnen testten op Oost-Europese patiënten en ontmaskerde de gewiekste wijze waarop de ziekte van een kind in de media werd gebracht om de vergoeding van een duur geneesmiddel voor elkaar te krijgen.* Bart Jochems, directeur van communicatie- en lobbybureau Smart & Able (Den Haag) en voormalig woordvoerder van de Nederlandse minister van Buitenlands Zaken, adviseert bedrijven en overheidsinstellingen over de omgang met de media en maakt zich ernstige zorgen over de verruwing van de journalistiek.
